Mein Kalender ist mein Kalender!

DURVEN IS GOED, KENNIS VAN IDIOOM IS NOG BETER

Jouw Duitse relaties waarderen het als je Duits met ze spreekt. Als je dat goed doet, dan geeft je dat een voorsprong op andere buitenlandse concurrenten.

Gebruik je daarin verkeerd idioom, dan zal je Duitstalige gesprekspartner je dat vast willen vergeven. Maar het kan natuurlijk wel tot onbegrip leiden en enige hilariteit.

Daarom in het vervolg van deze blog enkele voorbeelden van zogenaamde “Stolpersteine” (hindernissen) veroorzaakt door “falsche Freunde”. Die laatste zijn woorden en begrippen die in het Duits en Nederlands erg op elkaar lijken, maar die een andere betekenis hebben en soms tot hilariteit of onbegrip over en weer kunnen leiden. In vervolg op eerdere blogs over dit onderwerp bespreek ik vandaag wederom een paar voorbeelden. In latere blogs volgen er meer.

Een drukke agenda?

Tja, je hebt natuurlijk, net als zo ongeveer iedereen, een drukke agenda. Des te meer kan ik het waarderen, dat je de tijd neemt om even mijn blog van vandaag te lezen. En laat het onderwerp van dit blog nou juist je agenda zijn. Want ja, ook daar zijn ze weer te vinden, die valse vrinden!

kalender, Kalender, Kalender, agenda

Het valt je meteen al op....in het kopje van deze alinea staat driemaal het woord kalender, en maar één keer agenda. Dat komt, omdat je in het Duits twee betekenissen hebt van het woord der Kalender. Je kunt er een kalender mee bedoelen, dus zo'n meestal fraai vormgegeven papieren item dat je aan de wand kunt hangen en dat doorgaans twaalf bladen heeft, voor elke maand één. "Meinen Kalender habe ich bei der Buchhandlung gekauft": "Mijn kalender heb ik bij de boekenwinkel gekocht." Niet moeilijk dus, en geen valse vriend te bekennen. Tenminste, zo lijkt het. Want het woord Kalender wordt ook gebruikt om er je agenda mee aan te duiden. "Meinen Kalender habe ich bei der Buchhandlung gekauft" betekent dus óók: "Mijn agenda heb ik bij de boekenwinkel gekocht." En vandaar ook onze wat raadselachtige voorbeeldzin "Mein Kalender ist mein Kalender." Je begrijpt nu natuurlijk dat je iemand voor je hebt die, net als mijn schoonouders, alle afspraken noteert op de wandkalender en dat de vertaling hiervan luidt: "Mijn kalender is mijn agenda." En inderdaad, er bestaan wandkalenders die hiervoor bedoeld zijn, en die je kunt zien als een agenda die je aan de muur kunt hangen. Dat laat ook mooi zien, hoe verstrengeld de twee begrippen zijn.

punctueel, pünktlich, punktuell, puntsgewijs

Maar welke vorm je ook hebt gekozen voor je agenda, aan de muur of in een boekje, of digitaal, belangrijk is uiteraard dat je graag punctueel wilt zijn met je afspraken. De Duitser noemt dit pünktlich. "Mein Chef ist immer sehr pünktlich, und er verlangt das auch von allen Mitarbeitern": "Mijn leidinggevende is altijd erg punctueel, en hij vraagt dat ook van alle medewerkers."  In het Duits bestaat naast pünktlich ook het woord punktuell. Je zou de twee begrippen gemakkelijk met elkaar kunnen verwarren, vooral omdat punktuell zoveel lijkt op het Nederlandse punctueel. Maar punktuell betekent puntsgewijs. "Die Versammlung war punktuell eingerichtet": "De vergadering was puntsgewijs opgezet."

ledig/leeg, müßig/leer, ledig/ongehuwd

Een ander punt dat ik vandaag op de agenda heb staan voor dit blog, is het feit dat je tussen taken en afspraken door ook weleens ledige uurtjes hebt. Natuurlijk, het woord ledig is wat aan de ouderwetse kant, we gebruiken het niet vaak meer. En ook voor de andere betekenis, leeg, gebruiken we de term ledig niet zo vaak. Maar het Duitse woord ledig bestaat ook, en je zou in de verleiding kunnen komen om in zo'n geval te zeggen: "Mein Kalender ist an dem Tag noch ledig", maar daar ga je dan behoorlijk mee de mist in. Het Duitse ledig heeft een totaal andere betekenis, namelijk ongehuwd. En zelfs in de meest absolute vorm, want iemand die ledig is, is nooit gehuwd geweest. Voor een Duitser is het niet meteen inzichtelijk wat je bedoelt als je ledig verkeerd gebruikt, net zomin als dat veel Nederlanders de vraag "Sind Sie ledig?" (Bent u ongehuwd?) goed kunnen begrijpen. Maar wat zeg je dan wel, als je agenda nog veel ruimte heeft voor nieuwe afspraken? Dan zeg je bijvoorbeeld: "Mein Kalender ist in dieser Woche noch leer", "Mijn agenda is in die week nog leeg." Gelukkig niet moeilijk! Voor degenen onder jullie die het naadje van de kous nog willen weten, geef ik nog even de Duitse vertaling van de ledige uurtjes: dat zijn Mußestunden, waarin je niets bepaalds te doen hebt en dan dus müßig bent. Overigens worden deze termen in het Duits, net als ons woord ledig, niet heel vaak gebruikt.

Ik hoop, dat ik jullie met dit blog op de besproken punten wat wijzer heb kunnen maken, en ik wens jullie toe, dat jullie een mooi evenwicht hebben tussen volle en lege dagen in de agenda. En een volgend blog? Dat staat natuurlijk weer op de agenda! Bis bald!