DURVEN IS GOED, KENNIS VAN IDIOOM IS NOG BETER
Jouw Duitse relaties waarderen het als je Duits met ze spreekt. Als je dat goed doet, dan geeft je dat een voorsprong op andere buitenlandse concurrenten.
Gebruik je daarin verkeerd idioom, dan zal je Duitstalige gesprekspartner je dat vast willen vergeven. Maar het kan natuurlijk wel tot onbegrip leiden en enige hilariteit.
Daarom in het vervolg van deze blog enkele voorbeelden van zogenaamde “Stolpersteine” (hindernissen) veroorzaakt door “falsche Freunde”. Die laatste zijn woorden en begrippen die in het Duits en Nederlands erg op elkaar lijken, maar die een andere betekenis hebben en soms tot hilariteit of onbegrip over en weer kunnen leiden. In vervolg op eerdere blogs over dit onderwerp bespreek ik vandaag wederom een paar voorbeelden. In latere blogs volgen er meer.
Der Führerschein; der Fahrschein
Het rijbewijs is in het Duits der Führerschein, een kaartje voor het openbaar vervoer is in het Duits ein Fahrschein, eine Fahrkarte, of afgekort, Karte, ein Fahrausweis en, steeds meer, op zijn Engels, ein Ticket. In de titelzin is het gebruik van Fahrschein dus goed als de spreker met het openbaar vervoer reist, maar fout als hij zelf een auto of motor bestuurt. Dan moet hij einen Führerschein bij zich hebben. “Een kaartje voor het openbaar vervoer kopen” is in het Duits “Eine Fahrkarte/einen Fahrschein/einen Fahrausweis für den öffentlichen Verkehr lösen. Let hier op de specifieke vertaling van het werkwoord kopen (lösen). Lösen in deze betekenis wordt alleen maar gebruikt in samenhang met het kopen van een vervoerbewijs.
der Polizist, die Polizistin
Het Duits kent voor de meeste beroepsaanduidingen zowel een mannelijke als een vrouwelijke vorm. Zo heb je naast de mannelijke Arzt de vrouwelijke (die) Ärztin, naast der Assistent bestaat die Assistentin en naast der Produzent is er een vrouwelijke (die) Produzentin. Het gebruik van de vrouwelijke vorm is in Duitsland niet iets vrijblijvends, maar als spreker wordt je geacht een vrouw ook werkelijk met deze vrouwelijke vorm die eindigt op –in aan te spreken. Daarom moet er in de titelzin Frau Polizistin staan in plaats van Frau Polizist.
bei …., dabei
In het Duits kun je via een zin als “das habe ich bei mir” uitdrukken dat je iets bij je hebt. Omdat het voorzetsel bei de 3e naamval regeert moet je bij het gebruik van deze uitdrukking altijd aan de juiste verbuiging denken (“Ich habe es bei mir”, “du hast es bei dir”, “sie (zij) hat es bei sich” enzovoort). En dat blijkt voor ons Nederlanders nogal eens lastig te zijn. Daarom adviseer ik om een in een dergelijke zin dabei te gebruiken: “Ich habe meinen Führerschein nicht dabei, Frau Polizistin” is dus een goede manier om in het Duits mee te delen dat je je rijbewijs niet bij je hebt.
führen, leiten
Führen betekent leiden, voeren, maar ook gidsen. In de zin “Der Hund führt den Blinden” (“de hond leidt de blinde”) is het duidelijk dat de hond de rol van begeleider, gids op zich neemt. In een zin als “Es würde zu weit führen, wollte ich auf alle Einzelheiten eingehen” is voeren de Nederlandse vertaling van führen. Er is een duidelijk verschil in betekenis tussen een gesprek voeren (ein Gespräch führen) en een gesprek leiden (ein Gespräch leiten).
der Führer/die Führerin, der leiter/die Leiterin, die Leiter
Cursisten nemen tijdens de trainingen soms met enige schroom het woord Führer in de mond. Dat hangt natuurlijk samen met de associatie met de nazitijd, waarin Der Führer gelijkstond aan Adolf Hitler. Toch zijn der Führer of der Leiter gewoonweg synoniemen van elkaar in de betekenis van de leider. Dat merk je ook aan de vorm die gebruikt wordt voor een vrouwelijke leider (leidster): die Führerin, die Leiterin. Zo is een Geschäftsführer een direkteur, ein Lokomotivführer een treinmachinist en ein Zugführer een hoofdconducteur. In de Duitse voetbalcompetitie is Bayern München meestal de lijstaanvoerder (der Tabellenführer). Zoals gezegd wordt een leider in het Duits ook vaak een Leiter genoemd, zoals de afdelingsleider (der Abteilungsleiter). Führer heeft ook de Nederlandse betekenis van gids (persoon): “Sie ist eine hervorragende Führerin” (“Zij is een uitstekende gids”). Ook staat der (Reise-/Hotel-)Führer voor respectievelijk de reis- of hotelgids. Voorbeeld: "Das ist ein Reiseführer von Merian" (Dat is een reisgids van Merian). En tenslotte wijs ik nog graag even op het verschil tussen de eerder hierboven genoemde der Leiter (de leider) en het vrouwelijke die Leiter. Die Leiter betekent in het Nederlands de ladder. “De ladder heeft vele treden” vertaal je naar het Duits met “Die Leiter hat viele Sprossen”. En voor de slimmeriken onder jullie: eine Sommersprosse (een (zomer)sproet) is natuurlijk weer iets heel anders dan eine Sprosse.
Aan de hand van deze paar voorbeelden wordt duidelijk dat je makkelijk ins Fettnäpfchen treten kunt (een faux pas kunt begaan) of Stolpersteine (hindernissen) moet overwinnen in de Nederlands-Duitse communicatie.
Binnenkort volgen er meer. Bis bald!
Wil je ook beter worden in zakelijk Duits?
Wil je liever een training volgen om dit soort fouten niet meer te hoeven maken als je met Duitsers communiceert in een telefoongesprek, een verkoopgesprek, via een presentatie of per e-mail? Kijk dan ook eens bij mijn trainingsaanbod. Ik bied altijd maatwerk, zodat je zeker weet dat je leert wat jij nodig hebt in jouw specifieke situatie.
Of neem meteen contact met me op.
